Home » معماهای فارسی » معماهای علمی » معماي علمي شماره 44 – پديده گرد و غبار » Reply To: معماي علمي شماره 44 – پديده گرد و غبار

Reply To: معماي علمي شماره 44 – پديده گرد و غبار

#1703
حمید

    یک ویژگی مهم گرد و غبار معلق در اتمسفر اطراف زمین ابعاد بسیار کوچک ذرات جامد تشکیل دهنده آن است که اتفاقاً بسیار مورد توجه کارشناسان بهداشت است. چون این ابعاد کوچک محدودیتهایی را برای کارکرد صحیح ماسکها بوجود می آورد و در مواردی نیز مشکلات جدی برای ریز ساختارهای تشکیل دهنده سیستم تنفسی ایجاد می کنند. همانطور که می دانید اتمسفر اطراف زمین محمل مناسبی برای شکل گیری جریانهای هوای دائماً متحرک در اطراف آن است. این جریانهای هوا قادر به اعمال نیروی بالا برنده به اجسام ریز معلق در هوا هستند. حتی در روزهای کاملاً آرام که هیچ نسیمی در سطح زمین نمی وزد احتمال وجود جریانهای قوی هوا در طبقات بالاتر وجود دارد. هر قدر شدت و انرژی این جریانهای جابجایی بیشتر باشد قادر به معلق نگه داشتن اجسام بزرگتر و سنگین تری در هوا هستند. این جریانات هوایی عامل شکل گیری ابرهای باران زا در اطراف زمین نیز هستند، زیرا ابر بر خلاف تصور اولیه توده ای از بخار آب نیست بلکه همان قطرات بسیار ریز آب میعان یافته است که به دلیل وجود همین جریانات هوایی در اطراف زمین معلق مانده و تا زمان بهم پیوستن و بزرگتر شدن روی لایه های متحرک هوا می لغزند و از سویی به سوی دیگر می روند. ذرات گرد و غبار نیز مانند ذرات ریز آب با آنکه از وزن بیشتری نسبت به مولکولهای هوا برخوردارند به دلیل همین نیروی بالا برنده در هوا معلق باقی می مانند. اما چه ارتباطی بین ابعاد ریز اجسام معلق و انرژی جریانات هوای بالابرنده وجود دارد؟ همانطور که می دانید وزن یک ذره با حجم آن یا توان 3 ابعادش متناسب است، اما سطح آن که مهمترین عامل در شکل گیری مقاومت هوا یا نیروی بالابرنده است با توان 2 ابعاد آن متناسب است. بنابراین نسبت وزن یک جسم معلق در هوا به نیروی بالابرنده آن با ابعاد ذره نسبت عکس دارد. با کوچک شدن بیشتر و بیشتر ذره شانس معلق باقی ماندن آن در هوا بر اثر حتی یک جریان کم انرژی نیز بیشتر می شود. این ذرات ریز تنها در شرایطی قادر به سقوط هستند که یا هوای اطراف اتمسفر از یک سکون نسبی برخوردار شود یا عواملی نظیر افزایش رطوبت هوا یا باردار شدن الکتریکی ذرات، امکان پیوستن آنها به هم و تشکیل ذرات بزرگتر را فراهم آورد.