[حمید]

راکتانسهای الکتریکی در ماشینهای گردان یک تفاوت ماهوی با راکتانسهای الکتریکی موجود در عناصر استاتیک مانند ترانسفورماتورها دارند. راکتانس معادل سیم پیچی ترانسفورماتور ناشی از شار پراکندگی اطراف سیم پیچی است که اصطلاحاً به آن راکتانس ترانسی می گویند. در حالیکه راکتانس الکتریکی عناصر چرخان علاوه بر راکتانس ترانسی شامل یک مولفه دینامیک ناشی از عکس العمل ( reaction) میدان گردان بر میدان مغناطیسی در گیر در فاصله هوایی می باشد. در ماشینهای سنکرون با توزیع میدان متقارن ، اثر مولفه صفر میدان مغناطیسی حذف شده و قادر به ایجاد عکس العمل فوق نیست زیرا مولفه صفر جریان در سیستم سه فاز مولد سه میدان مغناطیسی هم فاز است که قادر به تولید میدان گردان نیست و بنابراین نمی تواند اثری بر میدان گردان اصلی داشته باشد، بنابراین راکتانس مولفه صفر یک ماشین سنکرون بدون اتکا به اثر میدان گردان تنها متأثر از شار پراکندگی مولفه صفر است، از اینرو در ماشینهای سنکرون مولفه Z0 کسر کوچکی از Z1 یا Z2 است. به همین دلیل است که در نزدیکی ژنراتورهای مستقیم زمین شده، جریان اتصال کوتاه ارت فالت می تواند بزرگتر از جریان سه فاز باشد. مقدمه فوق برای یادآوری چگونگی عکس العمل مولفه های مختلف جریان بار بر کیفیت میدان منتجه روتور و استاتور که نهایتاً مسئول تحریک سیم پیچی استاتور و القا ولتاژ در آن است، آورده شد. همانطور که می دانید جریان بار در حالت پیش فاز تأثیر افزایشی بر مقدار شار درگیر در فاصله هوایی خواهد داشت که می توان به آن فوق تحریک شدگی میدان منتجه اطلاق نمود. این شرایط فوق تحریک معمولاً با کاهش جریان تحریک برای کنترل ولتاژ خروجی توسط سیستم کنترل تحریک پاسخ داده می شود، بنابراین شرایط فوق از نظر سیستم تحریک متناظر با شرایط زیر تحریک یا Under exciting”” می باشد. همانطور که در پاراگراف اول توضیح داده شد، مولفه صفر جریان بار اعم از پیش فاز یا پس از فاز قادر به تولید عکس العمل مغناطیسی در میدان منتجه ماشین نیست، بنابراین در شرایط بارگذاری خازنی ماشین از نوع تکفاز نمی توان انتظار اضافه ولتاژ در خروجی داشت. در واقع جریانهای مولفه صفر جاری در سیستم سه فاز موجد سه میدان مغناطیسی هم فاز از نقطه نظر زمانی است که عملاً قادر به تولید میدان گردان فضایی در فاصله هوایی نیستند، چون همانطور که می دانید علاوه بر اختلاف فاز فضایی 120 درجه بین مولفه های مکانی فلو ، یک اختلاف فاز زمانی 120 درجه برای تغییرات پیوسته هریک از شارهای فازی می باید وجود داشته باشد تا میدان گردان بتواند شکل بگیرد. واقعیت آن است که مولفه های مثبت و منفی جریان بار بدلایل فوق قادر به تولید میدان گردان و لاجرم تأثیر بر میدان گردان اصلی ماشین هستند ، اما مولفه صفر جریان بار قادر به چنین عکس العملی نیست.